Trải dài hàng ngàn mét men theo triền đồi dọc cao nguyên Mương Phuôn; và về cuối phía Bắc của dãy núi Trường Sơn. Cánh đồng Chum là một khu vực văn hóa lịch sử khá nổi tiếng của du lịch Lào; nơi đây rộng khoảng 25ha, nơi hiện diện 1.969 cái chum lớn, nhỏ; được phân bố tại 52 địa điểm chính. Ở nói đó, những chiếc chum đá vẫn lặng lẽ nhẫn nại chôn chân trên cánh đồng. Bí ẩn và hiện hữu cùng tồn tại nơi đây. Thuở nào xa xưa, cánh đồng đã chứng kiến sự ra đời và tồn tại của những chiếc chum đá? Đá ngàn đời vẫn lặng lẽ ôm giấu sự thật và chẳng thể cất lời. Thấy cuộc đời chỉ là một thoáng ngắn ngủi, chỉ có đất trời là mãi mãi trường tồn…Cùng VIVU tìm hiểu nào các bạn.
Cánh đồng Chum ở đâu?
Cánh đồng Chum thuộc tỉnh Xiêng Khoảng, Bắc Lào; đến nay vẫn là thách thức với giới khảo cổ Lào và quốc tế. Chưa rõ những chiếc chum có đến cả 1.000 năm tuổi đó được làm ra như thế nào? Nằm ở đó từ bao giờ, được dùng vào việc gì? Và tại sao lại chỉ có ở một nơi duy nhất trên thế giới là Xiêng Khoảng.
Cách đồng Chum ước tính có khoảng 1.969 chiếc chum, nằm rải rác tại 52 địa điểm ở tỉnh Xiêng Khoảng; chiếc lớn nhất được tìm thấy cao 3m, chiếc nặng nhất tới 14 tấn; còn phần lớn cao chừng 1 đến 2m. Hiện mới chỉ có ba điểm được đưa vào khai thác du lịch gồm Bản Ang, Lắt Sén và Bản Sua; các địa điểm khác phần vì quá ít, phần vì vẫn còn rất nhiều bom mìn còn sót lại trong chiến tranh chưa được rà phá; nên chưa mở cửa cho khách tham quan.
Nhìn từ xa, Cánh đồng Chum như một bàn cờ; những chiếc chum như những quân cờ lổm nhổm thật kỳ thú. Khi đến gần mới thấy chúng nằm lẫn lộn vào nhau không theo quy luật sắp xếp nào. Cái trồi hẳn trên mặt đất, cái chìm một phần thân dưới đất. Hình dạng cũng không điển hình. Cái thắt núm, cái miệng thẳng, cái vuông vức, cái lại như quả dưa…
Xiêng Khoảng tiếp giáp với những khu vực nào?
Nằm ở đông bắc Lào, phía đông giáp tỉnh Nghệ An của Việt Nam, phía bắc giáp Luông Pha-bang và Hủa Phăn; phía tây – nam giáp Thủ đô Viêng Chăn, Xiêng Khoảng là vùng cao nguyên rộng lớn với diện tích gần 17 nghìn km2; và ở độ cao hơn 1.100 m so mực nước biển. Khí hậu quanh năm mát mẻ nơi đây cùng những đồng cỏ, đồi thông xanh ngút ngàn; xen lẫn những ruộng lúa, nương ngô đã làm cho Xiêng Khoảng có một vẻ đẹp hoang sơ và thanh bình. Xiêng Khoảng nổi tiếng với Cánh đồng Chum, một di sản văn hóa của đất nước Lào tươi đẹp.
Cánh đồng Chum nằm giữa trung tâm tỉnh Xiêng Khoảng có các dòng sông lớn Nặm Ngừm, Nặm Nơn, Nặm Mặt; và nhiều khe suối nhỏ, nguồn nước trong suốt. Nơi đây còn nổi tiếng bởi hàng nghìn chiếc chum đá nằm rải rác dọc theo cánh đồng; thuộc cao nguyên Xiêng Khoảng cuối phía bắc dãy Trường Sơn. Những chiếc chum đá hàng nghìn năm tuổi như thách thức với thời gian, kiêu hãnh và huyền bí. Bởi cho đến nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào lý giải được chúng từ đâu tới; và được người xưa dùng để làm gì.
Cánh đồng Chum Lào đi ra từ truyền thuyết
Nhìn từ xa, cánh đồng Chum như một bàn cờ với quân cờ là những cái chum lổn ngổn trông rất kỳ lạ; chỉ khi đến gần mới thấy chúng rải rác từng nhóm, cái đứng, cái nghiêng; cái chìm xuống một nửa, lẫn lộn vào nhau chứ không thấy dấu ấn của một trò chơi xếp đặt.
Những cái chum được tìm thấy ở đây có đủ kích cỡ, từ nhỏ to đến cao thấp; và hình dạng cũng khác nhau: cái thắt núm, cái miệng thẳng, cái vuông vức, cái hình trụ; cái cao thon và không cái nào giống cái nào. Phần lớn cao chừng 1 đến 2m, nặng trung bình từ 600kg đến 1 tấn; (cái lớn nhất cao 3,25m, cái nặng nhất tới 14 tấn). Tất cả đều được làm từ chất liệu đá, chủ yếu là đá granite.
Một số chum được làm từ đá sa thạch có chứa thạch anh fenspat và mica. Bên trên mỗi chiếc chum còn có những khắc chạm theo hình dáng người hay động vật; cùng một số biểu tượng khác. Người ta còn tìm thấy các tảng đá bằng gần những chiếc chum này; có lẽ là nắp đậy chum nhưng vì lý do nào đó; chúng đã bị loại bỏ hay dùng vào những mục đích khác. Hiện tại chỉ còn một cái chum duy nhất là có nắp.
Xem thêm: 10 điểm đến độc đáo ở Indonesia
Những câu chuyện về cánh đồng Chum Lào
Những câu chuyện của người Lào xoay quanh những cái chum đá cũng thật thú vị. Có truyền thuyết cho rằng những người khổng lồ đã từng định cư ở khu vực này; chính là chủ nhân của những cái chum khổng lồ kia. Truyền thuyết khác lại cho rằng, một vị vua cổ đại tên là Khun Cheung; đã tiến hành cuộc chiến chống lại kẻ thù. Sau khi thành công, ông đã cho làm những cái chum lớn để ủ men làm rượu; khao quân và ăn mừng chiến thắng. Cũng có ý kiến khác cho rằng, do Xiêng Khoảng nằm trên cao nguyên với hai mùa nắng mưa rõ rệt; khi mưa về thì thối đất còn nắng hạn đến cong queo. Vì vậy mà người xưa đã phải làm những cái chum khổng lồ để tích chứa nước…
Có những bí ẩn không bao giờ tìm được lời giải đáp
Điều khó hiểu là những ngọn núi cách khu vực Cánh đồng Chum đến hàng chục cây số; và để vận chuyển hay khắc đẻo các khối đá thành những cái chum to lớn như vậy; chắc chắn phải qua một quá trình. Thực tế những cái chum này đã được làm vào những giai đoạn khác nhau; thậm chí cách nhau hàng thế kỷ. Cho đến nay, tuy có nhiều giả thuyết khác nhau được các nhà khảo cổ đưa ra để lý giải về nguồn gốc; vai trò của những cái chum ở Cánh đồng Chum. Song những lý lẽ này đều chưa đủ sức thuyết phục; và có thể đó sẽ là một bí ẩn không bao giờ tìm được lời giải đáp.
Cánh đồng Chum Lào – Di sản thế giới
Cho đến nay, Cánh đồng Chum vẫn còn là điều bí ẩn đối với các nhà khoa học. Đúng như nhận định của bà Julie Van Den Bergh; nhà khảo cổ tham vấn cho cơ quan Liên Hợp Quốc UNESCO trong dự án nghiên cứu chung về Cánh đồng Chum với Lào; bí ẩn về Cánh đồng Chum cũng giống như sự bí ẩn của các tượng người trên đảo Phục Sinh (Easter thuộc Chile – Nam Thái Bình Dương). Bởi chưa ai trả lời được các câu hỏi: Ai làm ra các chum này? Họ làm khi nào? Mục đích gì?…
Trong thời kỳ chiến tranh (1964 – 1973), khu vực Cánh đồng Chum phải hứng chịu hàng triệu tấn bom, mìn; do không quân Mỹ rải xuống, trở thành một trong những địa điểm khảo cổ nguy hiểm nhất thế giới. Cũng do biến cố chiến tranh, Cánh đồng Chum trong một thời gian dài bị chìm vào quên lãng. Mãi đến năm 1989, trong trào lưu mở cửa và đón khách du lịch, nơi đây mới thấy lại bóng người. Tuy vậy, chỉ sau khi khu vực Cánh đồng Chum được gỡ sạch bom mìn; thì các nhà khảo cổ mới có thể tự do nghiên cứu; để đưa ra lời giải đáp cho những vấn nạn xưa nay còn bỏ ngõ.
Xem thêm: 12 đất nước bạn có thể viếng thăm chỉ với 50$/ngày
“MAG” ghi dấu nơi từng có bom mìn
Du khách đến Cánh đồng Chum dễ dàng bắt gặp những biển báo mang dòng chữ “MAG” ghi dấu nơi từng có bom mìn. Hiên nay khu vực Cánh đồng Chum đang được các chuyên gia thuộc Tổ chức UNESCO nghiên cứu, khảo sát lại vị tr;, đánh dấu toàn bộ số chum để có thể đưa Cánh đồng Chum; vào danh sách công nhận di sản văn hóa thế giới. Dự án bao gồm việc gỡ mìn chưa nổ trong khu vực còn sót lại sau một thập niên chiến tranh; chắc chắn sẽ còn ảnh hưởng tiêu cực đến hình dáng của một số chum.
Trong 2 ngày 1 & 2-7-2013, các chuyên gia của Tổ chức UNESCO đã họp với đại diện của chính phủ Lào tại tỉnh Xiengkhuang. Thảo luận về các điều kiện để Cánh đồng Chum được công nhận di sản văn hóa thế giới. Theo kết quả cuộc họp này, phía Lào sẽ phải xây dựng kế hoạch tổng thể; đối với việc phát triển và quản lý khu di tích; tiến hành thêm nhiều nghiên cứu tại Cánh đồng Chum. Đặc biệt là ý nghĩa quan trọng về lịch sử, khảo cổ và văn hóa; đồng thời cũng phải nghiên cứu sâu hơn về các vấn đề liên quan đến môi trường xung quanh và thiên nhiên.
Cánh đồng Chum Lào – Địa danh đặc thù
Trong chiến tranh Việt Nam, Cánh Đồng Chum được nhắc đến như là một địa danh đặc thù; để chỉ cả vùng cao nguyên Xiêng Khoảng, chứ không chỉ riêng khu di tích chứa hàng nghìn chum cổ; nơi tướng phỉ Vàng Pao được bổ nhiệm làm tỉnh trưởng Xiêng Khoảng; trong thời kỳ chính phủ trung lập của Lào.
Từ Phonesavanh, thủ phủ Xiêng Khoảng, bắt tuk tuk với giá 45.000 kip (khoảng 115.000 đồng); cho quãng đường 7km tới cánh đồng chum một là một trong ba địa điểm được tham quan.
Xem thêm: 8 điểm đến ở Đông Nam Á bạn không nên bỏ lỡ
Khám phá bí ẩn cánh đồng Chum tại sao không?
Tuy là khu vực tiềm ẩn nhiều hiểm họa, nhưng từ lâu Cánh đồng Chum đã trở thành một địa chỉ du lịch nổi tiếng khắp thế giới. Có thể nói chính vẻ đẹp khác lạ và những câu chuyện huyền bí về nguồn gốc những cái chum chưa có hồi kết này; đã có ma lực hấp dẫn ngày càng nhiều du khách đến với Cánh đồng Chum.
Hiện nay du khách chỉ mới được phép đến thăm 3 địa điểm quanh thị xã Phonesavanh: địa điểm 1 hay Bản Ang với khoảng 250 chum; địa điểm 2 hay Lắt Sén với chừng 100 chum và địa điểm 3 hay Bản Sua cũng có chừng 100 chum (cách thị xã Phonesavanh theo thứ tự 12, 23 và 28 km); nhưng chỉ với chừng đó thôi, ước tính mỗi năm Cánh đồng Chum cũng đã thu hút một triệu lượt khách du lịch; trong đó khách quốc tế chiếm đến 60%.
Hiện nay Cánh đồng Chum được xếp vào hàng 7 kỳ quan thế giới bí ẩn nhất; mà nhân loại chưa tìm được giải mã. Cánh đồng Chum đã được “giải phóng” ; để du khách đến đây có thể thoải mái chạm tay vào những khối đá sần sùi; mà mơ hồ cảm nhận những bí ẩn sâu lắng đang chìm khuất vào dĩ vãng xa xăm…Hãy cùng VIVU đến khám phá vùng đất này các bạn nhé!
