Bánh coóc mò là đặc sản dân tộc Tày nhỏ nhắn, bắt mắt được lòng từ trẻ nhỏ, người lớn tới du khách phương xa. Dù đi theo người dân Tày tới nhiều địa phương, món bánh này vẫn được xem là tinh hoa ẩm thực của Thái Nguyên.
Bánh coóc mò: Hấp dẫn ngay từ tên gọi
Trong tiếng Thái, coóc là sừng, mò là bò. Tên gọi này xuất phát từ hình chóp thuôn nhọn tương tư sừng động vật. Và tất nhiên con vật gần gũi hơn cả với người nhà nông chính là trâu bò. Ấy thế mà người Tày “nảy số” nhanh chóng ra tên cái tên độc đáo này.
Trong ký ức trẻ con Thái Nguyên, đây là quà bánh mà các bà, các mẹ thường mang về mỗi khi đi chợ. Đây cũng là thức ăn dùng để mừng lúa mới, thưởng cho trẻ khi nghe lời. Trong ngày thôi nôi, người Tày cũng dùng đặc sản Thái Nguyễn này với ý nghĩa chúc bé chóng lớn, mạnh khỏe.
Là đặc sản lâu đời của dân tộc Tày, bánh đã theo chân người dân đi khắp miền Bắc. Ngoài Thái Nguyễn, du khách có thể tìm thấy món bánh này ở nhiều địa phương khác như Bắc Kạn, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Cao Bằng. Dù mỗi vùng đất có một đặc điểm riêng, người ta vẫn nhắc tới vùng đất Thái Nguyên như một dấu ấn đáng nhớ.
Nguyên liệu làm bánh: Đơn giản và tinh tế
Bánh coóc mò muốn ngon phải được làm từ gạo nếp nương. Gạo vùng đồng bằng Sông Hồng vốn đã tốn công chăm hơn Nam Bộ nhưng vẫn chưa là gì so với nếp vùng cao.
Có lẽ địa thế gần với khí trời đã tích tụ hương vị ngọt ngào, thơm, dai đặc trưng của gạo nơi đây. Dù có ăn no vẫn không sợ ngán.
Để làm ra những chiếc bánh xinh xắn, người chế biến cần vò gạo với nước sạch nhiều lần tới khi nước vo gạo sạch trong. Gạo tiếp tục được ngâm vài tiếng để mềm hơn. Nhưng chớ có ngâm quá nửa ngày nếu không muốn lên men chua.
Bánh coóc mò tại Võ Nhai là loại nhai, trộn lạc nhân đỏ hoặc không. Với loại có lạc, người ta thường giã thật nhỏ rồi trộn với gạo nếp.
Một số địa phương khác như Bình Liêu, bánh lại được nhồi thêm thịt ba chỉ thái miếng mỏng, tẩm gia vị cùng lá cơm lông xay cho vị ngọt, bùi dậy lên.
Để gói bánh coóc mò, người Thái Nguyên sẽ sử dụng lá dong nhằm tạo mùi thơm nhẹ, dễ kết hợp chấm cùng gia vị khác nếu hơi nhạt.
Lá được chọn phải xanh mướt, không rách hay sâu đục. Công đoạn rửa lá phải thật cẩn thận, loại bỏ sạch bụi bẩn và mốc bám trên.
Về lạt gói, người chế biến cần chẻ mỏng thân cây cho độ dẻo thích hợp. Loại cây được ưa thích nhất là cây giang và cây mỡ. Song bản lạt cần rộng vừa đủ để dễ dàng quấn chặt, không bị bục, đứt trong quá trình gói hay chế biến.
Khéo léo bàn tay người dân tộc Mường
Người làm khéo léo xếp lá chuối thành hình phễu với một đầu hở để đổ nhân vào trong. Lựa làm sau để phần đít lá không bị hở khiến gạo trôi hết ra ngoài. Khi đổ nếp vào trong, cần vỗ nhẹ bên ngoài lá để dàn đều, lấp đầy khoảng hở giữa các hạt. Hoặc không có thể dùng đùa nén chặt hạt xuống. Nhờ thế, bánh coóc mò sau khi ra lò mới dẻo, thơm và đặc sếnh.
Khi gạo đã lên gần tới miệng nắp, người chế biến sẽ gấp mép lá rồi dùng lạc buộc chặt. Sức người làm đủ lớn thì lạt sẽ khít, bánh càng dẻo. Song lạt cũng không được buộc quá chặt để tránh bánh không nở, sượng, khó chín hơn. Từng chiếc bánh coóc mò tiếp đó được xâu từng chuỗi nhỏ. Một số khác lại thích kết thành chùm xinh.
Theo kinh nghiệm lâu năm của người Tày, bánh muốn dẻo phải ngâm ngâm nước trước 1 tiếng cho tới khi không còn bong bóng nhỏ nổi lên. Ấy là lúc cóoc mò đã no nước.
Tiếp đến, bánh được xếp lần lượt vào nồi rồi đổ nước ngập. Nồi luộc sau khi sôi khoảng 2 tiếng là coi như hoàn thành. Khi bánh được lấy ra từ nồi nước nóng hổi cũng là lúc kiểm tra thành phẩm. Lớp lá bên ngoài của bánh có màu ngà vàng, mềm mại, không bị trồi nhân hay ướt sũng.
Lúc bóc bánh ra, phần gạo chín nhìn phải đều đặn, không bị nhão, úng nước. Nếu lạt được buộc chặt, hạt nếp nhìn rất đồng đều, không bị sần hay nở quá.
Dẻo thơm đặc sản bánh coóc mò
Bánh coóc mò có màu xanh nhạt tương tự như bánh giò. Hương vị bánh thanh thuần như chính đặc trưng của núi rừng Thái Nguyên. Bánh đơn giản tới mức chẳng cần nhân để tạo cảm giác “xôi thịt” đã miệng. Do đó, đặc sản này không dành cho người vội vã. Hãy thử cắn và nhai cẩn thận để cảm nhận được hương thơm, ngọt nguyên thủy nhất của thiên nhiên.
Để thay đổi khẩu vị đôi chút, bạn có thể dùng bánh coóc mò với mật ong, đường ngọt. Còn không độ mặn nhẹ của muối cũng đủ thỏa mãn tâm hồn ăn uống của mọi du khách rồi.
Địa chỉ mua bánh coóc mò tại Thái Nguyên
Đặc sản bánh coóc mò được bán quanh năm tại các phiên chợ của người Tày, Nùng. Trong đó nổi tiếng nhất là Trrung tâm thương mại Đồng Quang hoặc chợ Thái.
Nếu có cơ hội tham dự tiếp đầy tháng của gia đình nơi đây, bạn cũng có hội thưởng thức món bánh này. Vào mùa đông, cả nhà cùng ngồi sum vầy bên nồi bánh trò chuyện rôm rả là đủ xóa tan mỏi mệt mỏi, giá lạnh.
Cũng như bánh chưng, món bánh này có thể để được vài hôm. Do đó, du khách có thể mua về làm quà vào những buổi cuối của hành trình du lịch.
Nức tiếng là thế nhưng đặc sản Thái Nguyên này lại không hề đắt đỏ. Chỉ vài 25.000-30.000 đồng bạn đã mua được chùm bánh siêu thơm và nóng hổi để bắt đầu một ngày đi đường tràn đầy năng lượng.
Gợi ý xem thêm:
