Nằm ở phía sau con đường bên hàng cây sa mộc cao vút, chiếc cổng đá bề thế của Dinh Thự Họ Vương hay còn gọi là dinh thự vua Mèo Vương Chính Đức – vị vua duy nhất được người Mông nơi đây suy tôn, và cai quản 4 huyện Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc, Đồng Văn ở Sà Phìn hiện ra ngay trên đỉnh đồi. Khu dinh thự họ Vương vẫn là một ẩn số thú vị đối với khách đi tour du lịch Hà Giang.
Dinh thự họ Vương ở đâu?
Từ thành phố Hà Giang, vượt qua khoảng 130 km đường đèo với những khúc cua hiểm trở, bạn sẽ có mặt tại Sà Phìn, thủ phủ vua Mèo một thời. Cảnh vật hai bên đường đẹp tựa như tranh bởi đồi núi trùng điệp, hoa cỏ khoe sắc xuân tươi.
Biển chỉ dẫn đường vào dinh thự Vua Mèo (Hướng đi Hà Giang) 
Biển chỉ dẫn đường vào dinh thự Vua Mèo (Hướng đi Đồng Văn)
Khu di tích lịch sử nhà Vương nằm ngay cạnh quốc lộ 4C trên đường thành phố Hà Giang đi huyện Đồng Văn và cách trung tâm huyện Đồng Văn 13 km. Dinh thự nhà Vương là một công trình kiến trúc rất tinh xảo với nhiều hoa văn độc đáo. Di sản này là biểu tượng độc đáo về nét văn hóa kiến trúc của cư dân nơi đây.
Dinh vua Mèo được xây dựng trên một khu đất đẹp.Tọa lạc trên một gò đất trên thung lũng, phía trước là ngọn núi có hình mâm xôi, xung quanh là các rặng núi cao thuận cho sinh sống và phòng thủ.Dinh thự họ Vương mang nét kiến trúc độc đáo bởi nó mang phong cách Pháp, Trung Quốc và H’mông.Toàn bộ dinh thự có hình mai rùa vững chắc cùng với những hàng cây sa mộc vươn cao. Vua Mèo Vương Chính Đức đã kỳ công đi khắp đó đây tìm thầy, tìm thợ về xây nhà, hơn 8 năm mới hoàn thành.
Tổng quan về dinh thự họ Vương
Toàn bộ dinh thự họ Vương (nhà Vương) có diện tích 3.000 m2 , khởi công vào năm 1919 và hoàn thành năm 1928 tức 9 năm sau đó. Dinh thự này tiêu tốn hết 15 vạn đồng bạc trắng Đông Dương (tương ứng với 150 tỷ đồng ngày nay).Nhà Vương là dinh thự kiêm pháo đài của dòng họ Vương, dân tộc Mông ở huyện Đồng Văn. Chủ nhân là ông Vương Chính Đức – thủ lĩnh người Mông, còn được gọi vua Mèo. Cách đây hơn một thế kỷ trước, dòng họ Vương đã thống lĩnh toàn bộ vùng cao nguyên rộng lớn này và tự xưng Vương. Bà con dân tộc Mông thường gọi là vua Mèo, vị vua với nghề trồng và buôn thuốc phiện nổi tiếng một thời đến nay vẫn còn nhiều giai thoại cùng nhiều câu chuyện hấp dẫn.
Tương truyền vào năm 1913 có một thuộc hạ của Vương Chính Đức tên là Cư Trồng Lù gợi ý thủ lĩnh nên thay đổi nơi ở. Theo ông này thì nơi đang ở chân núi cao, cạnh hẻm núi không hợp tuổi của vua nên bất lợi cho hậu thế sau này. Nghe vậy, họ Vương đã đi sang Trung Quốc để tìm thầy phong thủy sang Việt Nam.
Vua đã dẫn thầy phong thủy đi qua cả 4 huyện trong khu vực cai quản của mình, cuối cùng thầy quyết định dừng tại thông Sà Phìn, với địa thế nằm giữa thung lũng Sà Phìn. Nơi đây có một khối đất nổi lên cao ví như mui con rùa, tượng trưng cho thần kim quy, nếu xây dinh tại đây thì sự nghiệp sẽ thành công.
Vua đã dẫn thầy phong thủy đi qua cả 4 huyện trong khu vực cai quản của mình, cuối cùng thầy quyết định dừng tại thông Sà Phìn, với địa thế nằm giữa thung lũng Sà Phìn. Nơi đây có một khối đất nổi lên cao ví như mui con rùa, tượng trưng cho thần kim quy, nếu xây dinh tại đây thì sự nghiệp sẽ thành công.
Kiến trúc độc đáo của dinh thự họ Vương
Để chứng minh uy quyền của mình, vua Mèo Vương Chính Đức đã sang Trung Quốc tìm thầy phong thủy chọn đất, dinh thự do một người thợ quê gốc Nam Định thiết kế. Với kiến trúc độc đáo Dinh thự họ Vương có 4 nhà ngang, 6 nhà dọc, được chia thành tiền dinh, trung dinh và hậu dinh với 64 buồng được xây thành hai tầng tường bằng đá xanh, ngói làm từ đất nung, mái vách bằng gỗ thông.
Tuy được xây dựng cách đây khá lâu, nhưng kiến trúc dinh thự vẫn làm cho du khách thích thú với lối đãn vào nhà được làm bằng những phiến đá hoa cương có chạm khắc nhiều hoa văn, mái nhà cong, uốn lượn, cổng được làm bằng gỗ lợp ngói âm dương, được chạm khắc tinh xảo nhiều hoa văn.
Với kiến trúc hình chữ “Vương”, dinh được bao bọc bởi hai vòng tường thành xây bằng đá hộc.Dinh có ba ngôi nhà sàn, ngôi nhà chính quay mặt ra cổng thành, hai ngôi nhà phụ song song nhau và vuông góc với ngôi nhà chính.Cả ba ngôi nhà từ cột, kèo, sàn, vách, mái đều được làm bằng gỗ quý.
Những cột gỗ sa mộc và ngói đất nung lợp theo lối âm – dương. Nét độc đáo của ngôi nhà là các phiến đá nhỏ được kè chặt khít với nhau không cần chất kết dính, dày khoảng 50cm và xếp thành vòng tròn tạo thành khuôn viên riêng biệt. Trong dinh thự, tất cả đều được những bàn tay khéo léo của những người thợ thời kỳ bấy giờ chạm khắc cầu kỳ, khéo léo, tinh xảo.
Dinh thự họ Vương xưa và nay được đùng làm gì?
Là điểm dừng chân thú vị nơi nuí đá Hà Giang, Dinh thự họ Vương thủa xưa là nơi làm việc chính sự, sinh hoạt gia đình, nghỉ ngơi, canh gác. Phía trong có các kho chứa (thuốc phiện, lương thực, vũ khí…), các buồng nghỉ, nhà bếp, tháp canh.Bên phía ngoài nhà chính là nơi chăn nuôi, nơi ở của người hầu, kẻ hạ và binh lính.Xung quanh dinh thự là các bức tường bảo vệ bằng đá có lỗ châu mai.
Trải qua nhiều năm lịch sử, hiện tại Dinh thự họ Vương đã thay đổi, lúc trước toàn bộ gỗ trong ngôi nhà đều được sử dụng gỗ thông đá, giờ đã bị thay đổi khoảng 60% bằng gỗ lim và gỗ nghiến. Dinh thự họ Vương được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp vào hạng di tích quốc gia ngày 23 tháng 7 năm 1993.
Trở thành điểm đến thu hút khách du lịch trong và ngoài nước nhờ kiến trúc độc đáo. Dinh thự họ Vương sẽ là lựa chọn thú vị để bạn khám phá những bí ẩn của du lịch Hà Giang trong hành trình đầy thú vị.
Vũ khí trong dinh thự Vua Mèo 
